جهان امروز

مجتبی

جهان امروز

مجتبی

نقش اسرائیل در احیای ایدئولوژی داعش


ارتش اسرائیل و موساد در برنامه ریزی ایدئولوژیک گروههای افراط گرای دینی همچون داعش نقش اساسی ایفا کرده اند. برای روشن شدن این موضوع به طرح تحقیقاتی ابن قیم جوزیه نگاهی می افکنیم تا ابعاد پیچیده این طرح در احیای ایدئولوژیک داعش روشن تر گردد. متفکران ابن قیم جوزیه (1292-1350) را یکی از بنیانگذاران تفکرات افراطی دینی می دانند که نوع نگرش و جهانبینی وی به ابن تیمیه (1263-1328) بازمی گردد و فرایند تفکرات آن دو به پیدایش وهابیت در قرن هجدهم میلادی و داعش در عصر کنونی ختم می گردد.

تفکرات محمد بن عبدالوهاب مؤسس وهابیت در جهان کنونی مخالفتهای زیادی را در میان جهان اسلام برانگیخته و حتی طرفداران وهابیت از این نام اظهار بیزاری می جویند. تفکرات کلامی و فقهی محمد بن عبدالوهاب برگرفته از ابن تیمیه بوده و ابن تیمیه نقش بنیانگذاری تفکرات وهابیت را ایفا می کرده و چون حرکت سیاسی آل سعود با وهابیت پیوند خورده است، نام ابن تیمیه در اذهان عمومی مردم جهان نسبت به شهرت محمد بن عبدالوهاب در حاشیه قرار گرفته است. مطالعات و دیدگاههای ابن تیمیه از نظر سطح علمی با برداشتهای سطحی محمد بن عبدالوهاب قابل مقایسه نیست، بنابراین تفکرات داعش در عصر کنونی بیشتر بر ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه متمرکز است تا محمد بن عبدالوهاب. به عنوان مثال داعش در حکم زنده سوزاندن خلبان اردنی معاذ کساسبه به حکم ابن تیمیه استناد کرد. تفکرات ابن قیم جوزیه نیز پیوندی ناگسستنی با تفکرات ابن تیمیه دارد، بنابراین شناخت ابعاد گوناگون ابن تیمیه بدون شناخت ابن قیم جوزیه و بالعکس امکان پذیر نیست.

دکتر لیوانت هولتزمان Livant Holtzman از بخش عربی دانشگاه بار ایلان در اورشلیم و همکارش پرفسور بیرگیت کراویتس از دانشگاه آزاد آلمان به صورت یک تیم پژوهشی کار بر روی افکار ابن قیم جوزیه را با حمایت بنیاد آلمان اسرائیل برای طرح سه ساله آغاز نمودند. هولتزمان در کلام اسلامی و کراویتس در فقه اسلامی با دو تخصص متفاوت دیدگاههای کلامی و فقهی یکی از مهمترین شخصیتهای اسلامی را که در زمان معاصر نیز تأثیرگذار می باشد مورد بررسی قرار دادند. دیدگاههای حنبلی مذهب ابن قیم جوزیه صرفا به طرفداران مذهب حنبلی منحصر نمی گردد و بسیاری از حرکتهای اسلامی دنیای معاصر به گونه ای تحت تأثیر افکار وی قرار گرفته اند. یکی از ناظران بنیاد آلمان اسرائیل که نخواسته است نامش فاش گردد درباره طرح مطالعاتی ابن قیم جوزیه چنین اظهار نظر می کند: "برای شناخت عمیق دیدگاههای ابن قیم جوزیه ما باید پژوهشگران جوان را به گونه ای تربیت کنیم که بتوانند فهم و آگاهی غربیان از اسلام در زمینه های مرتبط با زندگی معاصر و مدرن را ممکن سازند، علی رغم آنکه شخصیت مذکور به دوران قرون وسطی تعلق دارد."